Pregnancy and Bleeding During Early Stage ကိုယ္ဝန္ႏုစဥ္ ေသြးဆင္းျခင္း
လြန္ခဲ႔တဲ့ လအနည္းငယ္က သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ Ectopic Pregnancy ျဖစ္လုိ႔ ေဆးရံုတက္ရတယ္ဆရာ။ သမီးလဲ သြားၾကည့္ရင္းနဲ႔ အဲဒီက Nurse တေယာက္နဲ႔ စကားေျပာရင္းနဲ႔ သူကေျပာတယ္။ သူ႔အမ ဝမ္းကြဲ တေယာက္ ကိုယ္ဝန္ ရွိေနေပးမယ့္လဲ ရာသီေပၚတယ္တဲ့။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ္ဝန္ရွိမွန္း မသိဘူးတဲ့။ ရာသီရပ္သြားလုိ႔ ေဆးခန္းမွာ စစ္ၾကည့္ေတာ့မွ ကုိယ္ဝန္ ၃ လရွိေနျပီတဲ့။ အဲဒါ ျဖစ္ႏုိင္ရဲ့လား ဆရာ။ ကုိယ္ဝန္ ရွိေနရင္ ရာသီ မေပၚေတာ့ဘူးလုိ႔ပဲ သိထားတာ။
(၂) ကၽြန္မ အသက္က ၃၃ ႏွစ္ပါ။ ကုိယ္ဝန္ ၁၄ ပတ္ထဲကို ေရာက္ရွိေနပါၿပီ။ ႕႕႕႕႕ ႏိုင္ငံတြင္ ေနထိုင္ပါသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ကိုယ္ဝန္ ၁၃ ပတ္က ေသြးမ်ား ရုတ္တရက္ အလြန္အမင္း ဆင္းပါသျဖင့္ အေရးေပၚ ေဆးကုသမႈ တစ္ရက္ ခံယူခဲ့ပါသည္။ ဆရာဝန္ၾကီးမွ ကေလး ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းကို ခ်က္ခ်င္း စမ္းသပ္ၿပီး ကေလးအေျခအေနေကာင္းေၾကာင္း ေဆး (၁) လံုး ထိုးေပးခဲ့ပါသည္။ ဟုိမုန္းေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ေသြးဆင္းသည္ဟု ေျပာပါသည္။ ေနာက္ေန႔ မနက္တြင္ ေသြးဆင္းမႈ မရွိသည္ႏွင့္ ေဆးရံုမွ ဆင္းခဲ့ပါသည္။ အိမ္ေရာက္ၿပီး ၂ ရက္ ၃ ရက္ အထိ ေသြးနည္းနည္း ထြက္ေနေသးပါသည္ဆရာ။ ေသြးယခုလို နည္းနည္း ဆင္းေနသည္မွာ ပံုမွန္ပါလား ဆရာ၊ သို႔မဟုတ္ အေရးၾကီးပါသလား။ တခါတေလ ဆီးခံုရဲ႔ ေဘးနားမွ နည္းနည္း နာတတ္ပါသည္။ ယခု ကၽြန္မ Duphaston ကို တေန႔ ၃ လုံးေသာက္ရပါသည္။
အမ်ိဳးသမီး-ေမြးလမ္း Vagina (ဗဂ်ိဳင္းနား) ကေန ေသြးဆင္းတိုင္း Menstruation ရာသီဆင္းတယ္လို႔ မေခၚႏိုင္ပါ။ ေသြးက လာတာကေတာ့ ေမြးလမ္းေပမဲ့ ဘယ္ကလာတဲ့ ေသြးလဲ၊ ဘာ့ေၾကာင့္ ဆင္းသလဲ။ ကိုယ္ဝန္ရွိတံုးလဲ ေသြးဆင္းႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိတာ ေသျခာလို႔ ေသြးဆင္းရင္ အေရးၾကီးပါတယ္။
ကိုယ္ဝန္ကို ပဌမ၊ ဒုတိယနဲ႔ တတိယ ၃ လစီပိုင္းျပီး ေလ့လာရ၊ ေျပာရတယ္။ Light spotting နဲနဲေလး စြန္းယံုဆင္းတာ နဲ႔ Severe bleeding with clots အမ်ားၾကီး၊ ေသြးခဲပါ ဆင္းတာရွိတယ္။ ၃ လ ေနာက္ပိုင္း ေသြးဆင္းရင္ Abnormal ပံုမွန္ မဟုတ္ဘူး သတ္မွတ္တယ္။ ၂၈ ပါတ္ေနာက္ ဆင္းတာဆိုရင္ Emergency အေရးေပၚဘဲ။ အနည္း-အမ်ား မတူပါ။ ဗိုက္နာျခင္ နာမယ္၊ မနာျခင္ မနာဘူး။ ကိုယ္ဝန္ ၄% မွာ ျဖစ္တတ္တယ္။ မီးတြင္း မိခင္ ေသဆံုးရတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲမွာ အျဖစ္မ်ားဆံုးပါ။ (ဒီအေၾကာင္း သည္းျခား ေရးပါရေစ။)
First trimester bleeding ကိုယ္ဝန္ ပဌမ-သံုးလ ေသြးဆင္းျခင္း
၂ဝ-၃ဝ% ကိုယ္ဝန္ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအထဲက ၅ဝ% ကိုယ္ဝန္ပ်က္က်ႏိုင္လို႔ တဝက္က အေကာင္း ဆက္ ျဖစ္မွာပါ။ ေမးတဲ့သူလိုေပါ့။ ၃% က Ectopic pregnancy သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္တာ ျဖစ္တယ္။
1. Implantation bleeding က်ားသုတ္ပိုးနဲ႔ မဥေတြ သားအိမ္ျပြန္ တေနရာမွာ ေပါင္းစပ္ၾကျပီး ျဖစ္လာတဲ့ သေႏၶက သားအိမ္ အတြင္းဆံုး အလႊာမွာ လာတြယ္ကပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေသြး နဲနဲကေလး ဆင္းတာကို ေခၚတယ္။ ခန္႔မွန္းေျခ ရာသီ လာရမဲ့ ရက္ေလာက္မွာ ျဖစ္တာမ်ားလို႔ အထင္မွားတတ္တယ္။ ဘာမွ စိုးရိမ္စရာ မလိုပါ။
2. Postcoital bleeding လိင္ဆက္ဆံအျပီး ေသြးနဲနဲဆင္းတာ။ ရပ္သြားရင္ ဘာမွလုပ္စရာ မလိုပါ။
3. Threatened miscarriage ရာသီထိန္၊ နာတာ-ကိုက္တာနဲ႔ ေရာျပီး ေသြးဆင္းတယ္။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ျခင္သလို ျဖစ္တာ။ ကိုယ္ဝန္ ဆက္တည္မလား၊ ပ်က္မလား ေျပာမရေသးပါ။ ဆီးေအာင့္တာ၊ ေရ-ဆားဓါတ္နည္းတာ၊ တခ်ိဳ႕ေဆးဝါး၊ ခိုက္မိတာ-လဲက်တာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အထဲက ကေလး ပံုမွန္ မဟုတ္တာလဲ ပါေသးတယ္။ အေလးအပင္ မတာ၊ လိင္ ဆက္ဆံတာက ၾကမ္းတမ္းတာ၊ စိတ္ပိုင္း ထိခိုက္တာေတြလဲ ပါတယ္။ ၁၊ ၂ နဲ႔ ၃ အတြက္ နားေနပါ။ အေလးအပင္ မမပါနဲ႔။ ျပင္းထန္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္နဲ႔၊ လိင္ဆက္ဆံတာ ၃ ပါတ္ ေရွာင္ပါ။ ေမြးလမ္းကို Tampons or Douching နဲ႔ေဆးတာ ေရွာင္ပါ။ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။ အရက္-ေဆးလိပ္ ေရွာင္ပါ။ အာဟာရ မွ်တေအာင္စားပါ။
4. Completed miscarriage ကိုယ္ဝန္ပ်က္တာ။ ေသြးဆင္းတာ မ်ား၊ ဗိုက္နာတာ ပိုရင္ စဥ္းစားရမယ္။ သားအိမ္ ျခစ္ရာ မလိုပါ။
5. Incomplete miscarriage ကိုယ္ဝန္ တဝက္တျပက္ ပ်က္က်တာ။ VE ေမြးလမ္းေၾကာင္း စမ္းရင္ Cervix သားအိမ္အဝ နဲနဲပြင့္ေနမယ္။ ေသြး-ေသြးခဲ-တျခား ဆင္းလာေနမယ္။ အဝျပန္ပိတ္ေနတာလဲ ေတြ႔ႏိုင္တယ္။
6. Septic abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္ရာ ပိုးဝင္တာ။ ပိုးဝင္ လကၡဏာလဲ ေတြ႔ျခင္ေတြ႔မယ္။ ကိုယ္ပူ၊ ဗိုက္ပိုနာ၊ ဆင္းတာေတြက အနံ႔ရွိ၊ ေသြးနဲ႔အတူ အျဖဴစတာေတြပါ ေရာဆင္း။ ေဆးရံုတက္၊ ပိုးေသေအာင္လုပ္ျပီး ေနာက္မွာ D and C သားအိမ္ျခစ္ရမယ္။
7. Blighted ovum မမ်ိဳးဥပံုမွန္ မဟုတ္လို႔ ပံုမွန္သေႏၶ ျဖစ္တာ။
8. Intrauterine fetal demise/death (IUD) အထဲမွာ ကေလးေသသြားတာ။
9. Ectopic pregnancy သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ျခင္း။ အဆိုးဆံုးအစား ျဖစ္တယ္။ အမ်ားဆံုးက Tube သားအိမ္-ျပြန္ထဲမွာ တည္တယ္။ မဆန္႔မျပဲ ျဖစ္လာခ်ိန္မွာ ရုတ္တရက္ ေပါက္ထြက္ရင္ အေရးေပၚျဖစ္ျပီ။ ရာသီထိန္ျပီး ၁ဝ ပါတ္ ဝန္းက်င္မွာ ျဖစ္တယ္။ ေသြးမဆင္းခင္ နာတာနဲ႔ စတတ္တယ္။ အရင္ျဖစ္ဖူးသူေတြ ထပ္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ PID တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါေတြ ေရာင္တာ ျဖစ္ဖူးသူ၊ ကေလးမရတာ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ေနသူ၊ သားအိမ္ျပြန္ကို ခြဲစိတ္ထားသူ၊ ကုိယ္ဝန္ မရေအာင္ IUCD ထည့္ထားခဲ့သူ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ ေန႔တိုင္း Douching ေဆးေၾကာတတ္သူ ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ Ultrasound လုပ္မယ္။ Methotrexate ေဆးေပးမယ္။ မရရင္ ဒါမွမဟုတ္ ဒီေဆး မသံုးျခင္ရင္ Surgery ခြဲစိတ္နည္း သံုးမယ္။ ေသြးသြင္းဘို႔ လိုတတ္တယ္။
10. Molar pregnancy (H Mole) စပ်စ္သီးကိုယ္ဝန္၊ Ultrasound မွာ ကေလးမဟုတ္ဘဲ (တစ္ရွဴး) ေတြသာ ေတြ႔ရမယ္။ ရာသီ ထိန္မယ္။ ၁၂ ပါတ္ေက်ာ္ရင္ ဗိုက္စမ္းေတာ့ သားအိမ္အျမင့္က ရာသီထိန္တာထက္ ျမင့္ေနမယ္။ တခ်ိန္မွာ ကင္ဆာ ကို သံသယ ရွိရမယ္။ D and C သားအိမ္ျခစ္မယ္။ ေနာက္တလေနရင္ တခါ ထပ္ျခစ္မယ္။ ေသြး Blood B-hCG levels ကို စစ္မယ္။
Duphaston ဆိုတာ (ပရိုဂ်က္စတင္)၊ (ပရိုဂ်က္စတီရုန္း) ေဟာ္မုန္းေဆးျဖစ္တယ္။
• Menstrual disorders ရာသီမမွန္သူေတြ၊
• Infertility ကေလးမရႏိုင္ေသးသူေတြ၊
• Recurrent pregnancy loss ကိုယ္ဝန္မျမဲသူေတြ၊
• Preterm birth ကေလးအခ်ိန္ေစာေမြးသူေတြ၊
• Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါရွိသူေတြ၊
• Premenstrual syndrome ရာသီမလာခင္တာက်မႈေတြခံစားေနရသူေတြနဲ႔
• Hormone replacement therapy ေဟာ္မုန္းအစားထိုးကုသသူေတြကိုေပးတယ္။
10 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္။
ေသြးခဲေရာဂါရွိသူ၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ႏွလံုးမေကာင္းသူ၊ အတက္ေရာဂါရွိသူ၊ ပန္းနာရွိသူ၊ မိုင္ဂရင္းရွိသူေတြ မသံုးသင့္ပါ။
ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးမ်ား = ေခါင္းမူး၊ ပ်ိဳ႕၊ အားယုတ္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ၾကြက္သား-အဆစ္ေတြနာ၊ စိတ္တို။
Dr. တင့္ေဆြ
၁ဝ-၁-၂ဝ၁၁