Glaucoma ေရတိမ္

‘ေရတိမ္’ ဆိုတာ ‘အတြင္းတိမ္’ ေရာဂါကို နာမည္ေပးတာ နဲ႔ဆက္ျပီး ေပးထားပံု ရပါတယ္။ ‘တိမ္’ ဆိုတာ ‘တိမ္သလႅာ’ အဓိပၸါယ္ပါ။ ဖံုးလႊမ္း တယ္၊ ကြယ္ထားတယ္လို ႔ဆိုတယ္။ ေရတိမ္ ဆိုတာက မ်က္စိထဲမွာ ေရ (အရည္) မ်ားေနျပီး မ်က္စိကို ကြယ္ေစႏိုင္တယ္။

WHO အဆိုအရ တကမာၻလံုး ဆိုရင္ မ်က္စိ ကြယ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္း ထဲမွာ ဒုတိယ လိုက္တယ္။ ပဌမက အတြင္းတိမ္ ျဖစ္တယ္။ မ်က္စိေရတိမ္ကို တိတ္တိတ္ေလး အျမင္စြမ္းကို အခိုးခံေနရတယ္လို႔ တင္စားၾကတယ္။ မ်က္စိေရာဂါေတြ ထဲမွာ အေရးၾကီးေရာဂါတခုျဖစ္တယ္။ မ်က္စိအတြင္းထဲမွာ ဖိအားသက္ေရာက္တာ ခံေနရတယ္။ အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ စနစ္တက် ကုသမႈ မလုပ္ရင္ အျမင္အာရံုေၾကာကို ထိခိုက္ရာကေန ျမင္ႏိုင္ စြမ္းကို ထိခိုက္ေစ မယ္။ အစပိုင္းမွာ ေဘးပိုင္းအျမင္ အားနည္တာျဖစ္ေစမယ္။ ေနာက္ဆံုး မ်က္စိကြယ္မယ္။

ေရတိမ္ အမ်ိဳးအစားေတြ
(၁) Primary open-angle glaucoma ဆိုရင္ အရည္ထြက္လမ္း လံုးဝပိတ္ေနတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ Trabecular meshwork ဆိုတာေလး တစိတ္တပိုင္း ပိတ္ေနတယ္။ တေျဖးေျဖးခ်င္း မ်က္စိႏွစ္ဖက္လံုး မံႈလာတယ္။ အသက္ၾကီးထာရင္ Tunnel vision ျဖစ္လာမယ္။

(၂) Acute angle-closure glaucoma ဆိုရင္ မ်က္စိအတင္းနာမယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္မယ္။ ရုတ္တရက္ မ်က္စိ မံႈလာမယ္။ အဝိုင္းကြင္းေတြ ျမင္ေနရမယ္။ မ်က္စိနီေနမယ္။ Iris သူငယ္အိမ္ၾကြက္သား ေရွ႕ဖက္ကို ေဖါင္း တာတယ္။ ၾကာေတာ့ Aqueous fluid အရည္က Trabecular meshwork ဆီ မေရာက္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ရုတ္တရက္လဲျဖစ္သလို ေျဖးေျဖးခ်င္းလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေဒါင့္က်ဥ္းေနသူမွာ သူငယ္အိမ္က်ယ္လာရင္ Acute angle-closure glaucoma ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အေမွာင္ထဲ ဝင္လိုက္ခ်ိန္မ်ိဳး၊ စိတ္ဖိအား မ်ားတာမ်ိဳး၊ စိတ္ လႈတ္ရွားမႈ မ်ားတာမ်ိဳး၊ ေဆးတခ်ိဳ႕ေၾကာင့္လဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဥပမာ Desloratadine (Clarinex), Cetirizine (Zyrtec), Doxepin, Protriptyline (Vivactil), Atropine eyedrops

တျခား အမ်ိဳးအစားခြဲနည္းေတြ -
(1) Primary open-angle glaucoma ျဖစ္ေနသူ တဝက္ေလာက္က ဒီေရာဂါရွိေနတာကို မသိၾကဘူး။
(2) Angle-closure glaucoma ရုတ္တရက္ျဖစ္တယ္။
(3) Normal-tension glaucoma ကို normal-pressure glaucoma, low-tension glaucoma or low-pressure glaucoma လို႔လဲေခၚတယ္။ IOP က မ်ားမေနဘူး။ ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ မေသျခာဘူး။ ဂ်ပန္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။
(4) Pigmentary glaucoma ရွားတယ္။ ေယာက္်ားေတြနဲ႔ အသက္ ၃ဝ-၄ဝ ၾကားမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။
(5) Secondary glaucoma နာတာရွည္ျဖစ္တယ္။ မ်က္စိထိခိုက္ခံထားရာကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။ Eye infection, Inflammation, Tumor or enlargement of the lens due to a Cataract ေတြကေနလဲ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
(6) Congenital glaucoma ေမြးရာပါျဖစ္တယ္။ ကေလးငယ္ေတာ့ စမ္းရခက္တယ္။ ေယာက္်ားေလးေတြ မွာ ပိုျဖစ္တယ္။

ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္လာႏိုင္တာေတြ -
• Blind spots မ်က္စိအျမင္စက္ဝန္း ေဘးပိုင္းမွာ မျမင္ႏိုင္တဲ့ေနရာေလးေတြ ျဖစ္တယ္။
• Tunnel vision ေျမာင္းထဲကေနၾကည့္ေနရသလိုျဖစ္မယ္။
• Total blindness လံုးဝ မ်က္စိကြယ္မယ္။

စမ္းသပ္နည္းေတြ
အေရးၾကီးတဲ့ ေရာဂါေတြကို လူနာလာမွ ေဆးကုေပးတာမ်ိဳး တင္မကဘဲ Screening ေခၚတဲ့ လူအမ်ားကို ဆန္ကာတင္ စစ္နည္းနဲ႔ လုပ္ရတယ္။ ထံုးစံအတိုင္း မ်က္စိစစ္ရင္ Tonometer ကရိယာသံုးတယ္။ IOP မ်က္စိထဲက ဖိအားကို တိုင္းတယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ IOP က 21 mmHg ထက္နည္းရတယ္။ 30 mmHg ထက္မ်ားေနရင္ မ်က္စိကြယ္ဘို႔ ေကာင္းေနသူေတြ 15 mmHg သာရွိေနသူေတြထက္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အဆ ၄ဝ မ်ားေနျပီ။

Optic nerve damage မ်က္စိအာရံုေၾကာစစ္ေဆးမယ္။ Visual field test ျမင္ကြင္းအက်ယ္တိုင္းမယ္။ Cornea thickness မ်က္ၾကည္လႊာအထူတိုင္းမယ္။ Sophisticated imaging technology နည္း အဆန္း နဲ႔လဲ စမ္းႏိုင္တယ္။ ဒီနည္းေတြထဲမွာ Scanning laser polarimetry (SLP), Optical coherence tomography (OCT) and Confocal scanning laser ophthalmoscopy ေတြပါတယ္။ Gonioscopy နဲ႔ Visual field testing ဆိုတာေတြလဲ လုပ္တယ္။

Glaucoma Treatments မ်က္စိ-ေရတိမ္ကို ဘယ္လိုကုသမလဲ
နည္း (၃) နည္းသံုးတယ္။ မ်က္စဥ္း နဲ႔ ေဆးတြဲေပးတာဟာ IOP က်ေအာင္ လုပ္တာျဖစ္တယ္။ နာတာ မရွိေတာ့ မ်က္စဥ္း ခပ္ဘို႔ ေပါ့ဆတတ္တယ္။

1. Eyedrops မ်က္စဥ္း
• Prostaglandin-like compounds = Latanoprost (Xalatan) and Bimatoprost (Lumigan) ေတြ သံုးတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = မ်က္စိနဲနဲနီမယ္၊ သူငယ္အိမ္ပိုနက္မယ္။ မ်က္ခံအေမွာ ေရာင္ခ်ယ္ ပိုမ်ားမယ္။ မ်က္စိ သိပ္ၾကည့္မေကာင္း ျဖစ္မယ္။ အျမင္လႊာေရာင္မယ္။
• Beta blockers = Timolol (Betimol, Timoptic), Betaxolol (Betoptic) and Metipranolol (Optipranolol) ေတြ သံုးတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = အသက္ရွဴခက္မယ္။ ႏွလံုးခုန္ေႏွးမယ္။ ဆံပင္ကြ်တ္မယ္။ ေသြးဖိအား က်မယ္။ က်ား-အဂၤါသန္မႈ နည္းမယ္။ အားယုတ္မယ္။ စိတ္က်မယ္။ မွန္ဥာဏ္ေလွ်ာ့မယ္။ ပန္းနာရွိသူ၊ အသက္ရွဴလမ္းေရာဂါရွိသူ၊ ဆီးခ်ိဳရွိသူေတြကို သတိနဲ႔သာေပးတယ္။
• Alpha-agonists = Apraclonidine (Iopidine) and Brimonidine (Alphagan) ေတြသံုးတယ္။ ေဘး ထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = အားယုတ္၊ ေခါင္းမူး၊ မ်က္စိနီ-ယား-ေရာင္၊ အာေခါင္ေျခာက္။
• Carbonic anhydrase inhibitors = Dorzolamide (Trusopt) and Brinzolamide (Azopt) ေတြ သံုးတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = ဆီးခဏခဏသြား၊ ေျခ-လက္က်င္။
• Miotic or cholinergic agents = Pilocarpine (Isopto Carpine) and Carbachol (Isopto Carbachol) ေတြ သံုးတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = မ်က္စိေနရာနာ၊ မ်က္စိၾကည့္မေကာင္း၊ ႏွာေစ သလိုျဖစ္၊ တံေတြးမ်ား၊ အစာမေက်။
• Epinephrine compounds = Dipivefrin (Propine) ကို သံုးတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = မ်က္စိနီ၊ ရင္တုန္၊ ေသြးဖိအားမ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ စိုးရိမ္။

2. Oral medications စားေဆးေတြ
Eyedrops မ်က္စဥ္ တခုတည္းနဲ႔မရရင္ ေသာက္ေဆးေပးမယ္။ Carbonic anhydrase inhibitor ေဆးကို အစာနဲ႔ တြဲေသာက္ရတယ္။

3. Surgery ခြဲစိတ္ကုသနည္း
ေသာက္ေဆး မခံႏိုင္ရင္၊ ေသာက္ေဆး + မ်က္စဥ္းနဲ႔ မရရင္ လိုအပ္ရင္ ခြဲရမယ္။
• Laser surgery ေလဆာနည္းနဲ႔ခြဲျခင္း။ Open-angle glaucoma အတြက္ Trabeculoplasty ကိုလုပ္တယ္။
• Filtering surgery မ်က္စဥ္းေရာ ေလဆာေရာမရရင္ Trabeculectomy နည္းလုပ္တယ္။
• Trabecular meshwork တစိတ္တပိုင္းကို Electrocauterizing tool သံုးျပီး ထုတ္ေပးတယ္။
• Drainage implants ဆိုတာ ထည့္ေပးတယ္။

Lifestyle and home remedies အိမ္မွာ ဘယ္လိုေနမလဲ
• Acute angle-closure glaucoma ေဒါင့္က်ဥ္းေရတိမ္ဆိုတာ အေရးေပၚျဖစ္တယ္။ ခ်က္ခ်င္း မ်က္စိ အထူးကုဆရာဝန္ကို ျပပါ။
• Sip fluids frequently ေရ-အရည္ မ်ားမ်ားေသာက္ပါ။
• Exercise safely သင့္ေတာ္တဲ့ ကိုယ္လက္-ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ ကေန႔ မ်က္စိစစ္ၾကရတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္မွာေတာ့ ေဒလီမွာကတည္းကစစ္ထားလို႔ အတြင္းတိမ္ သိသိသာသာရွိေနတာ သိထားျပီးသားပါ။ ဇနီးမွာ အဲဒီတံုးက ဘာတိမ္မွမရွိပါ။ ဒါေပမဲ့ ကေန႔ စစ္ေတာ့ ႏွစ္ ဖက္လံုးမွာ ေရတိမ္ရွိေနတယ္။ ‘တိမ္’ ရ့ဲ ေနာက္အဓိပၸါယ္ေတြက ‘ေစာက္ (ေဇာက္) မနက္တာ’။ တနည္း အားျဖင့္ ‘လြယ္ကူတာ’။ အခုေနရတဲ့ဆီမွာ တိမ္ေတြကို စစ္ေဆးရတာ လြယ္ကူတယ္။ Mediaid ရေနလို႔ စစ္ေဆးတာအတြက္လဲ ပိုက္ဆံမေပးခဲ့ရပါ။ ေဆးလက္မွတ္လဲ လက္ထဲေပးလိုက္တာမဟုတ္ပါ။ ေဆးဆိုင္ကို အီးေမးလ္နဲ႔ပို႔လိုက္တာပဲ။ ညေနေရာက္ေတာ့ ေဆးဆိုင္ကေန ေဆးလာထုတ္လို႔ရျပီလို႔ ဖုန္းနဲ႔အေၾကာင္း လာတယ္။ မ်က္စဥ္းဘိုး ၃ ေဒၚလာေပးရတယ္။ ဘာေဆးဝယ္ဝယ္ ၃ က်ပ္သာ ေပးၾကရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိမ္ရ့ဲဒုတိယအဓိပၸါယ္နဲ႔ တူသြားပါေတာ့တယ္။

ဓါတ္ပံု = ကေန႔ေဆးသြားထုတ္ ရတဲ့ေဆးဆိုင္

Dr. တင့္ေဆြ
၁ဝ-၁၁-၂ဝ၁၄
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...