Critical Thinking
Critical Thinking ဆိုတာ အေတြးအေခၚ ပညာ ရွင္ႀကီး ဆိုကေရးတီး နည္းလမ္း လို႔ေျပာ ၾကတယ္။ ဘီစီ ၄၀၀ ၀န္းက်င္က အေတြး အေခၚေတြ လို႔ ေျပာ ရေပမယ့္ ခုထိေခတ္မီတယ္။ သူ႔အေတြးအျမင္ေတြ ဟာ ေၾကာက္စရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ စြမ္း အား ႀကီးတယ္။ သူေတြးလိုက္သမွ်၊ ပံုေဖာ္ေပးလိုက္ သမွ် Critical Thinking လို႔ လည္းေျပာႏိုင္သေပါ့။
ဆိုကေရးတီး သင္နည္းက သူ႔ထံကိုလာၿပီး ပညာယူသူေတြကို ေမးခြန္းေတြေမးၿပီး သံုးသပ္ခိုင္းတယ္။ သူက ဘယ္ေတာ့မွ အေျဖမေပးဘူး။ ဆင့္ကဲေမးခြန္းေတြနဲ႔ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကို ပံုေဖာ္ၿပီး တည္ေဆာက္သြား တယ္။ တပည့္ေတြရဲ႕ အေျဖတိုင္းအတြက္ ဆင့္ကဲေမးခြန္းေတြ ရွိေနတယ္။ ဘာမွ ပံုေသမရွိဘူး။ ဆင့္ကဲ အေျဖ ရွာသြားလို႔ရတယ္။ အမွန္တရား တစ္ခုဆီေရာက္ေအာင္ Critical Thinking လုပ္သြားၾကရမယ္လို႔ သူက လက္ေတြ႔နည္းနဲ႔ သင္တယ္။ ဆိုကေရးတီး method ကေတာ့
- ဦးတည္ခ်က္ တစ္ခုရွိေအာင္ လုပ္တယ္
- ေမးခြန္းေတြထုတ္တယ္၊ ထုတ္လိုက္တဲ့ ေမးခြန္းတိုင္းကို အားလံုးစဥ္းစားႏိုင္တယ္
- အဲဒီ ေမးခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေဒတာေတြကို ျဖန္႔ေပးတယ္
- ရလာတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ပိုင္းျဖတ္ သံုးသပ္ခိုင္းတယ္
- အဓိကက်တာကို ဆြဲထုတ္တယ္
- အဲဒီအခ်က္ကို ဘာေၾကာင့္ လက္ခံ သင့္တယ္ဆိုတာ သံုးသပ္တယ္
- နိဂံုးဆြဲ အေျဖထုတ္တယ္
ဗုဒၶဟာ ဘီစီ ၅၉၄ ခန္႔မွာ အလြန္ထင္ရွားတဲ့ အေတြးအေခၚေတြကို ထုတ္ေဖာ္ျပသ ဆိုဆံုးမေနၿပီ။ ဗုဒၶေပၚထြန္း ခ်ိန္ဟာ ခရစ္ေတာ္ထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ ေက်ာ္ေစာတယ္။ ဗုဒၶဟာ သူ႔ေခတ္က အစဥ္အလာ အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြကို တြန္းလွန္ခဲ့တဲ့ တကယ့္ Critical Thinker လို႔ေျပာႏိုင္တယ္။
Critical Thinking ဆိုတာက ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္ႏိုင္တဲ့ အေတြးအျမင္တစ္ခုပဲ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေၾကာင္းက်ိဳး ဆင္ျခင္ၿပီးေတာ့ ေ၀ဖန္ပိုင္းျဖတ္ႏိုင္မွ Critical Thinking ျဖစ္တာ။ ဗုဒၶက
- သတင္းစကားကို ၾကား႐ုံမၽွျဖင့္ နားမေယာင္ႏွင့္
- အစဥ္အလာျဖစ္ေပသည္ ဟူ၍လည္း လက္မခံႏွင့္
- လူေျပာ သူေျပာ တဆင့္ စကားကိုလည္း မယုံေလႏွင့္
- ဘာသာေရး က်မ္းႀကီးမ်ားကို ကိုးကားေျပာ၍လည္း မွန္လွၿပီ မထင္ေလႏွင့္
- တကၠနည္းႏွင့္ ဆင္ျခင္ႀကံဆ ယူ႐ုံမၽွကိုလည္း နားမေယာင္ေလႏွင့္
- ပုံပန္းအျမင္ သ႑န္ၾကည့္၍လည္း မဆုံးျဖတ္ႏွင့္
- ေရာ္ရမ္းမွန္းဆ ယူရေသာ သေဘာထင္ျမင္ ခ်က္ကိုလည္း အမွန္ဟု အမွတ္မယူႏွင့္
- ျဖစ္ႏိုင္ေကာင္း၏ဟု ထင္ျမင္ရ႐ုံျဖင့္လည္း မယုံၾကည္ ေလႏွင့္
- အသင္တို႔ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ရာ ဆရာသမားျဖစ္ေပသည္ ဟူေသာ သေဘာေၾကာင့္လည္း မွန္လွၿပီဟု တထစ္ခ် မမွတ္ၾကေလႏွင့္ လို႔မိန္႔ၾကားခဲ့ပါတယ္။
အထက္က မိန္႔ၾကားခ်က္ေတြကိုဆင္ျခင္ၾကည့္ရင္ ဗုဒၶကလည္း Critical Thinking သေဘာတရားေတြကို သူ႔ေခတ္မွာ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သူလို႔ဆိုႏိုင္တယ္။
ဗုဒၶရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြေရာ၊ ဆိုကေရးတီးရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြေရာ ဘာေၾကာင့္ ယေန႔တိုင္ ေခတ္ မီ ေနရတယ္ဆိုတာ ျပန္ၿပီးစဥ္းစားဆင္ျခင္ႏိုင္ေအာင္ပါ။
၆.၄.၂၀၁၅
ေမာကၡပညာေရးမဂၢဇင္း
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+